Jak wprowadzić zasady korzystania ze sztucznej inteligencji w szkole - gotowy wzór do wdrożenia

Sztuczna inteligencja przestała być technologiczną nowinką, a stała się narzędziem codziennego użytku. Uczniowie korzystają z niej na różnych etapach pracy domowej, podczas przygotowań do sprawdzianów, a także w zabawie i komunikacji. Zamiast walczyć z tym zjawiskiem zakazami, szkoła musi wprowadzić jasne zasady, uczyć odpowiedzialnego korzystania i otwarcie rozmawiać o ryzykach i korzyściach. Poniżej znajdują się merytoryczne, praktyczne wskazówki oraz zestaw zasad, który może posłużyć jako punkt wyjścia do tworzenia szkolnej polityki dotyczącej AI. Poniższe zasady są propozycją i mogą być modyfikowane i dopasowane do realiów każdej szkoły.

Sztuczna inteligencja jest już praktycznie wszędzie

Sztuczna inteligencja występuje w aplikacjach, z których uczniowie korzystają każdego dnia - wyszukiwarki, sprawdzanie pisowni, generatory tekstu, narzędzia do tworzenia grafiki czy asystenci głosowi. Nawet filtry treści czy rekomendacje w serwisach edukacyjnych opierają się na modelach uczenia maszynowego.

Bezwzględne zakazy korzystania z AI zwykle zawodzą z przynajmniej trzech powodów:

• dostęp do narzędzi jest powszechny (smartfony, domowe komputery),

• uczniowie szybko uczą się obchodzić ograniczenia lub korzystać z aplikacji poza szkołą,

• zakaz nie uczy krytycznego myślenia ani zasad etycznych - uczy jedynie ukrywania zachowań.

Z tego powodu skuteczniejsza jest polityka oparta na otwartości, dokumentowaniu użycia i edukacji cyfrowej niż surowy zakaz.

Kluczowe zasady pracy z AI w szkole podstawowej

Główną częścią szkolnej polityki powinny być konkretne zasady regulujące użycie AI. Poniższe zasady stanowią fundament bezpiecznego i konstruktywnego włączenia narzędzi sztucznej inteligencji w proces dydaktyczny na etapie szkoły podstawowej. To gotowy zestaw zasad, które stanowią solidny punkty wyjścia do modyfikacji i wdrożenia w każdej placówce.

Zasada 1. Jawność i uczciwość

Uczeń ma obowiązek zawsze informować nauczyciela o skorzystaniu z pomocy narzędzi AI przy realizacji zadania. Taka transparentność buduje kulturę uczciwości akademickiej i pozwala nauczycielowi rzetelnie ocenić proces pracy ucznia, a nie tylko jego finalny efekt.

Zasada 2. AI jako pomocnik, nie zastępca

Sztuczna inteligencja może być używana do generowania pomysłów, poszukiwania inspiracji czy tworzenia szkiców, ale finalna praca i zawarte w niej wnioski muszą być efektem samodzielnego myślenia ucznia. Celem jest wspieranie, a nie zastępowanie krytycznego myślenia i procesu uczenia się.

Zasada 3. Weryfikuj informacje

Modele AI nie rozumieją pojęć „prawdy” i „fałszu”, a jedynie generują statystycznie prawdopodobne odpowiedzi, ponieważ są trenowane na ogromnych, nieweryfikowanych danych internetowych. Uczniowie muszą krytycznie oceniać i sprawdzać fakty uzyskane od AI w co najmniej dwóch innych, wiarygodnych źródłach, aby uniknąć powielania dezinformacji.

Zasada 4. Szanuj prawa autorskie

Treści (teksty, obrazy, muzyka) generowane przez AI nie mogą być przedstawiane jako w pełni własna, oryginalna twórczość ucznia, ponieważ ich tworzenie wiąże się z potencjalnym naruszeniem praw autorskich. Konieczne jest odpowiednie oznaczanie lub opisywanie wkładu, jaki narzędzie miało w powstanie pracy.

Zasada 5. Chroń swoje dane

Eksperci ds. technologii i etyki zgodnie wskazują, że ochrona prywatności i bezpieczeństwo danych to jedno z fundamentalnych wyzwań związanych z AI. W związku z tym obowiązuje bezwzględny zakaz wprowadzania do narzędzi AI jakichkolwiek danych osobowych – imienia, nazwiska, adresu, nazwy szkoły ani żadnych innych informacji umożliwiających identyfikację ucznia lub innych osób.

Zasada 6. Dokumentuj swoją pracę z AI

Aby nauczyciel mógł ocenić proces pracy, uczeń powinien być w stanie udokumentować, w jaki sposób korzystał ze sztucznej inteligencji. Dokumentacja ta może obejmować użyte polecenia (prompty) oraz krótki opis, jak uzyskane odpowiedzi pomogły w realizacji zadania.

Zasada 7. Odpowiedzialne tworzenie

Narzędzia AI nie mogą być wykorzystywane do tworzenia treści nieprawdziwych (dezinformacja, fake news), krzywdzących, mających na celu trolling lub naruszających godność innych osób (np. deepfake). Technologia musi być używana w sposób etyczny i z pełnym szacunkiem dla innych.

Zasada 8. Granice zastosowań

Nauczyciel ma prawo wyznaczyć zadania, w których korzystanie ze sztucznej inteligencji jest całkowicie zabronione. Dotyczy to zwłaszcza prac mających na celu ocenę indywidualnych umiejętności ucznia, takich jak sprawdziany, testy czy zadania wymagające w pełni samodzielnej analizy.

Te zasady są punktem wyjścia - każda szkoła powinna je przeanalizować, uzupełnić i dostosować do własnej specyfiki i możliwości działania.

Zasady korzystania z AI - podsumowanie

Dlaczego szkoła potrzebuje zasad korzystania z AI

Zasady korzystania ze sztucznej inteligencji w szkole są odpowiedzią na rzeczywistość edukacyjną, a nie na przyszłe prognozy. Uczniowie już korzystają z narzędzi opartych na AI, dlatego rolą szkoły nie jest ich zakazywanie, lecz wyznaczenie jasnych, zrozumiałych i odpowiedzialnych ram użycia. Dobrze przygotowane zasady porządkują praktykę szkolną i pomagają uniknąć chaosu oraz nieporozumień.

AI jako wsparcie, a nie zastępstwo myślenia

Podstawowym założeniem zasad jest traktowanie sztucznej inteligencji jako narzędzia wspierającego proces uczenia się. AI może pomagać w analizie informacji, porządkowaniu treści czy redakcji tekstu, ale nie może zastępować samodzielnego myślenia ucznia. Odpowiedzialność za treść pracy zawsze spoczywa na autorze, a nie na narzędziu.

Jawność i krytyczne podejście do treści

Kluczowym elementem zasad jest jawność korzystania z AI. Uczeń powinien informować nauczyciela o użyciu narzędzia oraz umieć wyjaśnić, w jaki sposób z niego korzystał. Równie istotne jest rozwijanie krytycznego podejścia do treści generowanych przez AI, w tym umiejętność weryfikowania informacji i dostrzegania ograniczeń technologicznych.

Bezpieczeństwo i ochrona danych

Zasady korzystania z AI w szkole uwzględniają również kwestie bezpieczeństwa cyfrowego. Ochrona danych osobowych, świadomość ryzyk oraz odpowiedzialne korzystanie z narzędzi technologicznych są niezbędnym elementem edukacji we współczesnej szkole i chronią zarówno uczniów, jak i nauczycieli.

Punkt wyjścia, a nie zamknięte rozwiązanie

Przedstawiony wzór zasad nie jest dokumentem ostatecznym. Stanowi punkt wyjścia do rozmowy i dalszych modyfikacji, dostosowanych do realiów konkretnej szkoły, wieku uczniów oraz doświadczenia zespołu nauczycielskiego. Największą wartością zasad nie jest sam zapis, lecz proces ich wspólnego tworzenia i wdrażania, oparty na dialogu i odpowiedzialności.

Najczęściej zadawane pytania (FAQ)

Czy uczniom można całkowicie zabronić korzystania z AI?

Zakaz nie jest skuteczny i pozbawia uczniów nauki krytycznego korzystania z narzędzi, które będą w ich życiu zawodowym. Lepsze efekty daje regulacja i edukacja.

Co jeśli uczeń nie zgłosi użycia AI?

Szkoła powinna przewidzieć konsekwencje za brak jawności - zaczynając od rozmowy wyjaśniającej, kończąc na procedurach dyscyplinarnych w skrajnych przypadkach. Istotne, by konsekwencje były jasne i proporcjonalne.

Jak rozpoznać tekst wygenerowany przez AI?

Nie ma stuprocentowo pewnej metody. Ważniejsza jest dokumentacja procesu i rozmowa z uczniem o jego sposobie pracy oraz weryfikacja merytoryczna.

Aktywny Nauczyciel jest Niepubliczną Placówką Doskonalenia Nauczycieli i posiada Akredytację Kuratorium Oświaty, a to oznacza, że koszty naszych szkoleń spełniają wymogi wynikające z Rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej w sprawie dofinansowania doskonalenia zawodowego nauczycieli i mogą być finansowane z budżetu szkoły i organu prowadzącego.

Wystarczy zaproponować dowolny temat szkolenia, a my zajmiemy się resztą. Dopasujemy eksperta z danej dziedziny o odpowiednich kwalifikacjach do potrzeb każdej placówki edukacyjnej, który wszystko przygotuje i poprowadzi.

Każde szkolenie poprzedzimy indywidualnym badaniem potrzeb, uzgodnimy zakres i formę szkolenia oraz podsumujemy efekty naszych działań.

Napisz lub zadzwoń i sprawdź szczegóły promocji.

email. kontakt@aktywnynauczyciel.pl

tel. 609 060941

Zapraszamy do kontaktu.